آیا دستگاه های هوشمند همراه برای سلامتی زیان بار می باشند؟

این مسئله یکی از بحث های داغ و همیشگی در میان کارشناسان است. تحقیقات متعدد صورت گرفته در این زمینه نشان می دهد که میان فهرست در حال ارتقای دستگاه هایی که یک فرد استفاده می کند با ناراحتی ها و مشکلاتی از قبیل اختلال در بینایی، افسردگی در دوران کودکی، چاقی مفرط و کمبود خواب ارتباطی قوی وجود دارد. در این مقاله «راب لین» به بررسی آسیب هایی که از طریق صفحه نمایش این گونه وسایل و دستگاه ها روی بدن انسان ایجاد می شود، می پردازد.

چه دستگاه هایی دارید؟ تعداد آنها زیاد است یا کم؟ اگر در حال خواندن این مقاله هستید، پس می توان گفت که حداقل دو دستگاه را در کنار خود دارید. نویسنده این مطلب راب لین، خود یک لپ تاپ، یک گوشی هوشمند، یک کیندل و یک آی پاد دارد. اگر تلویزیون هوشمند نیز یکی از این دستگاه ها به حساب می آید، آن راه هم به این لیست اضافه کنید، اگر به زندگی روزانه خود نگاه کنیم، شاید زمان های کمی مانند زمان غذا خوردن باشد که در حال کار با یکی از این دستگاه ها نباشیم.

شاید شما هم مانند من با شنیدن این خبر که بین استفاده دائم از دستگاه های ارتباطی و مشکلات مربوط به سلامتی یک رابطه احتمالی وجود دارد، نگران شده باشید. این مشکلات می تواند هر چیزی باشد، مانند کمبود خواب و حتی شرایطی بسیار بدتر. دانستن این نکته که «فناوری هایی که مکمل زندگی ما انسان ها شده اند می توانند برای سلامتی مضر باشند» از خطرناک ترین و ناگوارترین احتمالاتی است که می توان متصور شد.

برای اینکه به اصل مطلب برسیم یا حداقل سطح آگاهیمان را افزایش دهیم، سعی شده تا تمام نظریه های موجود در این مطلب آورده شود. در زیر نتایج تحقیقاتم در اینترنت را به اطلاع شما می رسانم.

اختلال در بینایی

اول از همه با مشکلی شروع می کنیم که شاید همه ما به نحوی با آن درگیر باشیم؛ دلیل آن هم خیره شدن بیش از حد به صفحه هایی است که می تواند برای چشم مشکل ایجاد کند. سندروم دید کامپیوتر (گاهی به آن درد چشم دیجیتالی هم گفته می شود) مشکلی حاد و جدی است که حتی موسسه اپتومتریک آمریکا (AOA) هم به آن اشاره کرده است. در تشریح شرایط آن گفته شده این سندروم، گروهی از مشکلات و اختلالات مربوط به چشم و دید ناشی از استفاده بلندمدت از کامپیوتر، تبلت، ای ریدر و تلفن همراه را شامل می شود.

در وبسایت این موسسه آمده است: «خیلی از افراد به دلیل تماشای طولانی مدت صفحه های دیجیتال، مشکلات بینایی و ناراحتی های چشم را تجربه می کنند. سطح و میزان این ناراحتی با میزان استفاده از صفحه دیجیتال افزایش پیدا می کند.»

این موسسه فهرستی از نشانه های متداول از سندروم دید کامپیوتر را منتشر کرده است که شامل درد چشم، سردرد، دید تار و چشم های خشک می شود. همچنین گفته شده در این بیماران، درد گردن و شانه بسیار شایع است. آیا شما هم چنین تجربه ای دارید؟

نویسنده این مقاله با بیشتر این دردها آشنا است. شاید از مهم ترین دلایل این عوارض بتوان نور کم، تشعشع صفحه نمایش، فاصله کم چشم با صفحه، مشکلات بینایی اصلاح نشده و عادات غلط نشستن را نام برد.

چطور می توان از این گونه بیماری ها دوری کرد؟ اول از همه باید از عواملی که باعث ایجاد آنها می شوند، دوری کنید؛ اگر هنگام استفاده از کامپیوتر باید از عینک استفاده کنید، پس هیچ وقت استفاده از آن را فراموش نکنید؛ حتی اگر فکر می کنید که لازم نیست دائماً عینک را به چشم داشته باشید؛ عینک می تواند درد و ناراحتی را کاهش دهد.

نوع نگاه کردن شما به کامپیوتر هم خیلی مهم است. به گفته NHS، مانیتور یا صفحه باید با چشم شما در یک سطح یا کمی پایین تر باشد. همچنین AOA توصیه می کند که فاصله چشم با صفحه نباید بیشتر از ۷۰ سانتیمتر باشد. از طرفی اگر این فاصله کمتر از نیم متر باشد نیز بیش از حد نزدیک است. نگاه کردن به صفحاتی که روی میز کار قرار دارد و نگاه کردن رو به بالا به سمت صفحه کامپیوتر هم می تواند درد را بیشتر کند؛ پس بهتر است هنگام نگاه کردن به چند مکان مختلف، سطح آنها یکی باشد.

در کنار این نکات، AOA توصیه می کند که از چندین کار معمول ساده استفاده کنید تا از آسیب به چشم ها جلوگیری شود. استراحت ۱۵ دقیقه ای بعد از دو ساعت کار مداوم با کامپیوتر، یکی از این روش ها است. بهتر است هر ۲۰ دقیقه یک بار به مدت ۲۰ ثانیه چشم خود را از صفحه به نقطه ای دیگر بدوزید. حتی بهتر است به چیزی که فاصله بیشتری با شما دارد نگاه کنید تا چشم زمان طولانی تری برای استراحت داشته باشد. حتماً سعی کنید بطور مداوم پلک بزنید که بسیار موثر است.

روشنایی محیط نیز در این مسئله دخالت دارد. سعی کنید میزان تشعشع صفحه را کم کنید. شاید راحت ترین کار آن باشد که جای خود را در اتاق یا محل کار تغییر دهید، یا اینکه صفحه کامپیوتر را از منابعی که این تشعشعات را ایجاد می کنند، دور کنید.

مشکلات مربوط به خواب

شاید خیلی از ما دوست داشته باشیم قبل از خواب در eBook خود غرق شویم؛ اما کارشناسان می گویند بین استفاده از دستگاه و مشکلات مربوط به خواب، رابطه مستقیم وجود دارد. دکتر ماری هیسینگ از مرکز تحقیقات سلامتی نروژ در این باره مطالعه ای انجام داده و بطور ویژه، آثار مخرب استفاده از دستگاه های الکترونیکی روی الگوهای خواب نوجوانان را بررسی کرده است.

در این تحقیق، از ۱۰ هزار نوجوان ۱۶ تا ۱۹ ساله استفاده شد و بعد از انجام آزمایش های مختلف، مشخص شد افرادی که روزانه بیشتر از ۴ ساعت را صرف نگاه کردن به صفحه نمایش دستگاه های خود می کنند، ۴۹ درصد بیشتر نسبت به سایرین با مشکل اختلال در خواب روبرو هستند. در تشریح این مشکل که در مجله آنلاین BMJ Open منتشر شد آمده است، این افراد حدوداً یک ساعت طول می کشد تا به خواب بروند.

حتی مشتاقان نوجوان استفاده از دستگاه های الکترونیکی ۳.۵ برابر بیشتر از دیگران با مشکل کم خوابی روبرو هستند و خواب شبانه آنها کمتر از پنج ساعت است. دلیل بروز این مشکل به سیستم عصبی و ساعت بدن مربوط می شود؛ به عبارت دیگر، استفاده بیش از حد از این گونه دستگاه ها با خواب بد رابطه مستقیم دارد. در نتیجه این تحقیق گفته شده که بهتر است مسئولان بهداشت و سلامتی، اطلاعات مربوط به مشکلات استفاده روزانه از صفحه نمایش را برای نسل جوان بروزرسانی کنند.

نصیحت شخصی هیسینگ که به صورت آنلاین توسط ایندیپندنت منتشر شده این است: «والدین باید از وجود تمام دستگاه های الکترونیکی که در اتاق خواب استفاده می شود، آگاه باشند.» او از والدین عاجزانه می خواهد که: «حداقل کاری که می توانید انجام دهید آن است که استفاده از این گونه دستگاه ها را در هنگام شب و خوابیدن ممنوع کنید و یک ساعت قبل از اینکه فرزندانتان به خواب بروند تمام دستگاه ها را قطع کنید.»

بنیاد ملی خواب آمریکا (NSF) نیز در تحقیقات خود به نتایج مشابهی دست یافته است. دکتر چارلز زیلر می گوید: «قرار گرفتن در برابر نور مصنوعی بین غروب تا زمان خواب شبانه، مانع از آزاد شدن هورمون ملاتونین که احساس خواب را به وجود می آورد، می شود. کمبود ملاتونین باعث افزایش هوشیاری و جابجا شدن ریتم شبانه روزی شده و آن را به عقب می اندازد؛ برای همین به خواب رفتن به موقع، کار بسیار دشواری می شود.»

تفسیر ساده من از نتیجه تحقیق فوق این است: «خواندن ای بوک، انجام بازی های کامپیوتری یا کار کردن با لپ تاپ باعث می شود تا ذهن، درگیر فکر کردن شود و مجالی برای آرامش پیدا نکند؛ برای همین است که هر چقدر بیشتر از این دستگاه ها استفاده شود، زمان به خواب رفتن نیز طولانی تر می شود. در تحقیق NSF مشخص شده اگر فرد به جای بازی کامپیوتری به تماشای یک فیلم یا سریال مشغول شود، زودتر به خواب می رود.»

به هر حال NSF می گوید: «صفحه هایی که از خود، نور ساطع می کنند در ساعت های حیاتی قبل از خواب استفاده می شوند. چنین فناوری هایی که باعث افزایش هوشیاری می شوند، موجب اختلال در خواب افراد و در نتیجه کاهش ساعت خوابشان خواهد شد.»

اما NSF برای مقابله با این مشکل توصیه می کند هر جا که می توانید زمان خوابتان را برنامه ریزی کنید و یک ساعت قبل از آن از هیچ دستگاهی استفاده نکنید. اگر می بینید که خاموش کردن این وسایل کار دشواری است کنار تخت خود یک کاغذ و قلم بگذارید و هر کاری را که برای روز بعد به ذهنتان می رسد روی آن یادداشت کنید. نکته دیگری که NSF توصیه می کند مربوط به خواب نیم روزی است؛ به گفته آن ها بعد از ساعت سه بعد از ظهر بیشتر از ۴۵ دقیقه نخوابید.

راحت بخوابید.

اگر شما خودتان را به دلیل استفاده از موبایل هوشمند در رختخواب سرزنش می کنید، حتماً برای شما خیلی از مواردی که در اینجا به آن اشاره شد نیز پیش آمده است. دلیل اصلی، نور آبی است که از صفحه گوشی ها، تبلت ها و مانتیورها ساطع می شود که مانع تولید ملاتونین می شود. بدون شک استفاده نکردن از گجت ها در زمان خواب، بهترین کاری است که می توان انجام داد؛ اما این همیشه راه حل مناسبی نیست و شاید هم آمادگی این کار را نداشته باشید.

خوشبختانه راه های دیگری هم وجود دارد؛ برای مثال نرم افزارهایی که میزان نور آبی را کاهش می دهند؛ یکی از این برنامه ها F.lux و توایلایت برای سیستم عامل های iOS و اندروید است. به غیر از نرم افزار، محصولات فیزیکی مانند WaveWallSleep هم ساخته شده که یک محافظ صفحه است. این محافظ که برای آیفون، گلکسی S و خانواده HTC One ساخته شده است، نه تنها از صفحه گوشی در برابر ضربه و خراش محافظت می کند، بلکه نور آبی آن را نیز فیلتر کرده و با قیمت پائین ۶.۴۷ پوند، به برقراری خواب راحت تر کمک زیادی می کند.

چاقی مفرط

چاقی مفرط یکی دیگر از مضرات استفاده از صفحه نمایش دستگاه های اطراف ما است. دکتر لئونارد اپستین و همکارانش از دانشگاه های نیویورک و مرکز تحقیقات کالیفرنیا این مسئله را تایید می کنند. نتایج این تحقیقات در سال ۲۰۰۸ در نشریات سراسر جهان منتشر شد.

اپستین و همکارانش که از سوی موسسه ملی بیماری های دیابتی و گوارشی حمایت می شدند، به مدت دو سال درباره سلامتی و تناسب اندام روی ۷۰ کودک و نحوه تعامل آنها با فناوری، مطالعه کردند. آنها کودکان را به دو گروه تقسیم کردند. یک گروه زمان محدودی برای استفاده از فناوری های نوین داشتند؛ ولی گروه دیگر بدون هیچ محدودیتی اجازه داشتند به تلویزیون و بازی های کامپیوتری دسترسی دارا باشند.

گروه تحقیقاتی در روش کار گروهی که تحت کنترل بودند تغییرات اساسی دادند؛ بطوریکه میانگین استفاده آنها از دستگاه های مربوطه به ۱۷.۵ ساعت در هفته کاهش پیدا کرد (مدت زمانی که می توانستند از این دستگاه ها استفاده کنند در طول زمان رفته رفته کم می شد). در صورتی که گروه دیگر که دسترسی نامحدود داشتند با تغییر عادات خود حدود ۵.۲ ساعت در هفته کاهش داشتند.

در پایان مشخص شد کودکانی که مدت زمان محدودی می توانستند از این وسایل استفاده کنند، بچه های سالم تری بودند. میزان انرژی که روزانه مصرف می کردند بسیار کم و بطور متوسط حدود ۲۰۰ کیلوکالری بود. در کنار آن شاخص توده بدنی (BMI) آنها در حدود ده درصد واحد بهتر بود.

محققان به این نتیجه رسیدند که کاهش مدت زمان تماشای تلویزیون و استفاده از کامپیوتر نقش مهمی در جلوگیری از چاقی مفرط و کاهش BMI در کودکان کم سن و سال دارد و این تغییرات بیشتر از آنکه به فعالیت های فیزیکی مربوط باشد، به میزان انرژی که وارد بدن می کنند وابسته است. در واقع کاهش زمان استفاده از صفحه با کاهش مصرف غذا، نوشیدنی و در نتیجه کاهش وزن مرتبط است.

با وجود این، تحقیق فوق با محدودیت هایی همراه بوده است. کودکانی که برای این مطالعه انتخاب شدند همگی کسانی بودند که به نسبت سن شان BMI بالایی داشتند؛ اگر قرار بود از کودکانی استفاده شود که وزن کمتری داشتند، مطمئناً نتیجه متفاوت می شد. همچنین این تحقیق نمی توانست شامل استفاده از صفحه نمایش این دستگاه ها در خارج از خانه شود. هیچ راهی وجود نداشت که بتوان جلوی بازی یا تماشای فیلم را در خانه دوستان شان گرفت. از دیگر نکات، استفاده نکردن از یک رژیم غذایی دقیق بود که می توانست چشم انداز بهتری فراهم کند.

در آنالیزی که NHS ارائه کرده می بینیم: قرار گرفتن در برابر صفحه نمایش دستگاه ها یک عامل حساس و تاثیرگذار در چاقی کودکان است؛ اما اینکه این تاثیر چگونه است، هنوز روشن نشده است.

همانطور که این تحقیق هم نشان داده است، استفاده کمتر از تلویزیون لزوماً به معنای فعالیت های فیزیکی بیشتر نیست. اگر والدین تمایل دارند تا فرزندان شان تحرک بیشتری داشته باشند؛ باید به جای اینکه از دستگاه های دارای نمایشگر به عنوان جایگزین تماشای تلویزیون استفاده کنند، فرزندشان را به ورزش کردن تشویق کنند.

به هر حال بین استفاده از این دستگاه ها و چاقی رابطه هایی وجود دارد؛ اما نباید فراموش کرد که می توان زندگی کاملاً سالمی داشت و در کنار آن زمان زیادی را هم آنلاین بود.

افسردگی

از زمان تحقیق فوق سال های زیادی می گذرد؛ اما در سال ۲۰۱۳ گروهی از دانشمندان از موسسه سلامت عمومی انگلستان (PHE) تصمیم گرفتند تا رابطه بین افراد جوان و دستگاه های الکترونیکی را از زاویه ای دیگری مطالعه کنند. این بار آنها به دنبال یافتن رابطه میان میزان استفاده از این دستگاه ها و افسردگی در کودکان بودند.

متاسفانه بعد از این تحقیق که روی ۴۲ هزار کودک در بازه سنی ۸ تا ۱۵ سال انجام گرفت، رابطه ای بین این دو مسئله پیدا شد که در قالب مقاله ای با عنوان «چگونه رفتار سالم می تواند سلامتی فرزندان را تضمین کند» منتشر شد. مطالعه صورت گرفته در همه جا پخش شد. حتی در وب سایت ایندیپندنت یافته های نگران کننده ای مشاهده شد که جای تامل دارد.

پروفسور کوین فنتون از PHE متوجه شد که هرچه مدت زمانی که روبروی صفحه می گذرد بیشتر باشد، تاثیرات منفی روی مسائل رفتاری و احساسی مرتبط با رشد کودک، بیشتر می شود. میزان زیاد استفاده از تلویزیون تاثیر منفی روی سلامتی فرزندان از جمله ارزش پایین برای خود قائل شدن؛ عزت نفس کمتر و میزان خشنودی و خوشحالی کمتر دارد.

اما در این بین مفهوم دیگری به نام «اثر مقدار» مطرح شد که به میزان زمان استفاده افراد جوان از دستگاه های دیجیتال اشاره دارد و به این معنی است که به ازای هر ساعت تماشای اضافه تر و قرار گرفتن در برابر صفحه نمایش؛ احتمال تجربه مشکلات احساسی اجتماعی و کاهش عزت نفس افزایش می یابد.
لیلی کاپرانی که مسئول سیاست PHE است به ایندیپندنت گفته است: «تعامل اجتماعی از طریق کامپیوتر یا تلفن همراه نه تنها نتوانست سلامت احساسی فرد را آنطور که در تعاملات انسانی دیده می شود، از خود بروز دهد؛ بلکه حتی به نزدیکی آن هم نرسید. افراد باید برای بهره بردن از تعاملات اجتماعی در کنار دوستانشان حضور فیزیکی داشته باشند. پیام دادن، ارتباط نوشتاری از طریق فیسبوک یا حتی تلفن، نوعی دور افتادن است که نمی تواند روی فرد، آثار مثبتی داشته باشد.»

افزایش تماشای تلویزیون با کاهش مقبولیت اجتماعی و بیشتر شدن حس تنهایی و روحیات پرخاشگرانه همراه است. همچنین بازی های ویدئویی در حال تبدیل شدن به جایگزینی برای تعاملات اجتماعی واقعی هستند که جای نگرانی بسیار دارد؛ (خردسالانی که زمان بیشتری را صرف بازی های ویدئویی با کامپیوتر می کنند استرس، اضطراب و افسردگی بیشتری دارند) اما همیشه باید به خاطر داشت که هیچ چیزی نمی تواند جای سلامت فیزیکی و زندگی اجتماعی را بگیرد.

مطالعات دیگری نیز صورت گرفته که بیشتر آنها روی اعتیاد به صفحه و تاثیر فیزیکی آن روی مغز تاکید دارد. حتی در چندین مورد، نشانه های نگران کننده ای در مغز این افراد مشاهده شده است. این نشانه ها شامل آتروفی خاکستری (کوچک شدن ناحیه ای که پردازش در آن جا رخ می دهد)، اختلال در عملکردهای شناختی (کارآیی کمتر در پردازش اطلاعات) و اختلال در کار دوپامین (که به اعتیاد و پردازش پاداش مربوط است) می شود. در کل می توان گفت که تمام نمایشگرهای این دستگاه ها می توانند اعتیادآور باشند و در بدترین حالت ممکن، مغز انسان می تواند بطور جدی آسیب ببیند.

درس هایی که آموختیم.

تا به این جای کار حتماً مطلب اصلی را گرفته اید که سپری کردن زمان طولانی مدت با دستگاه هایی که داریم، هرگز نمی تواند مفید باشد. اگر قبل از خواب از دستگاه های خود استفاده کنید، الگوهای خوابتان به هم می ریزد. نشستن پای کامپیوتر در تمام طول روز فاقد وقت استراحت می تواند مشکلات زیادی را برای چشم شما ایجاد کند. در افرادی که سن کمتری دارند رابطه مستقیمی بین استفاده زیاد از دستگاه ها با افسردگی و چاقی وجود دارد. آنهایی که به صفحه اعتیاد دارند ممکن است مغزشان از نظر فیزیکی نیز آسیب ببیند.

باید از این گونه مطالب درس گرفت؛ اما بهترین آموزه های این مقاله چیست؟

خب، ظاهراً مهم ترین توصیه این است: باید فاصله خود را با دستگاه هایی که از آنها استفاده می کنیم حفظ کنیم. برای کودکان چهار ساعت کار با کامپیوتر بیش از اندازه عنوان شده است. روشن است که برای بزرگسالان محدود کردن به استفاده از کامپیوتر برای کمتر از چهار ساعت در روز تقریباً غیرممکن است. اگر در حال خواندن این مطلب هستید، حتماً شما هم بیشتر وقت کاری خود را پای کامپیوتر هستید و چاره ای جز این هم ندارید. اما مطمئناً می توانید در بین کار زمان استراحت مشخص کنید؛ بهترین محیط را برای کارتان انتخاب کنید و در پایان کار حتماً چند ساعت را دور از این دستگاه ها سپری کنید. ورزش کردن، تغذیه سالم و تعاملات اجتماعی عادت های خوبی هستند که باید حفظ شوند.

در کل؛ زندگی کردن فاقد کنسول ها، تبلت ها، کامپیوترها و دستگاه های هوشمند کاری محال است؛ اما می توان زمانی از روز را هم به کارهای دیگر اختصاص داد. شاید همه شما این موضوع را می دانستید؛ اما اکنون با مدارکی که ارائه شد، بیشتر به آن اهمیت می دهید. خوب، من می روم تا کمی قدم بزنم 🙂